Twijfel je of je al oud genoeg bent om met een BBL-opleiding te starten? Je wilt het liefst meteen aan de slag, leren in de praktijk en tegelijk je mbo-diploma halen. In dit artikel krijg je een helder antwoord op de vraag hoe oud je moet zijn voor een BBL-opleiding, plus precies wat je nodig hebt om te starten. Je leest ook hoe BBL verschilt van BOL, welke toelatingseisen per niveau gelden, hoe het zit met salaris en studiefinanciering, en praktische tips uit de praktijk om je kansen te vergroten.
Minimumleeftijd: hoe oud moet je zijn voor een BBL-opleiding?
In de praktijk start je een BBL-opleiding vanaf 16 jaar. Dat heeft twee redenen. Ten eerste werk je als BBL-student meerdere dagen per week bij een erkend leerbedrijf met een arbeidsovereenkomst. Voor 16-minners gelden strikte regels voor jeugdarbeid waardoor een regulier BBL-rooster meestal niet kan. Ten tweede val je tot 18 jaar onder de kwalificatieplicht: je moet onderwijs volgen tot je een startkwalificatie (minimaal mbo niveau 2, havo of vwo) hebt. Een BBL-opleiding telt mee als onderwijs en voldoet aan die plicht, mits je aan de voorwaarden voldoet.
Goed om te weten: er is géén maximumleeftijd voor BBL. Ook als je 25, 40 of 56 bent, kun je starten, zolang je aan de toelatingseisen voldoet en een passende leerwerkplek vindt.
Waarom hoor je soms dat er geen minimumleeftijd is?
Je ziet weleens dat aanbieders zeggen dat er geen harde minimumleeftijd bestaat. Juridisch klopt het dat de wet niet één leeftijd voor alle situaties benoemt. Maar door arbeids- en veiligheidseisen bij leerbedrijven is instromen vóór 16 jaar vrijwel nooit haalbaar. Daarom hanteren scholen en werkgevers in de praktijk 16 jaar als startleeftijd.
Toelatingseisen per mbo-niveau
Naast leeftijd zijn je vooropleiding en het niveau van de opleiding bepalend. Scholen kunnen aanvullende eisen stellen, bijvoorbeeld een intake of taal- en rekentoets.
Niveau 1 (Entreeopleiding)
Toegankelijk voor wie nog geen diploma heeft. Je kunt meestal vanaf 16 jaar instromen. De Entreeopleiding is bedoeld als opstap naar mbo niveau 2 of directe instroom in eenvoudig uitvoerend werk. Meer context over instroom en oriëntatie vind je in dit overzichtsartikel over het mbo: wat is een mbo-opleiding.
Niveau 2 (Basisberoepsopleiding)
Meestal heb je een vmbo-basisdiploma, een Entree-diploma of een gelijkwaardige vooropleiding nodig. BBL op niveau 2 is populair in sectoren als logistiek, retail en techniek.
Niveau 3 (Vakopleiding)
Instroom met minimaal vmbo-kader, gemengd of theoretisch, of een mbo-2 diploma. Denk aan opleidingen zoals verzorgende IG, eerste monteur of zelfstandig werkend kok.
Niveau 4 (Middenkader/ Specialist)
Toelating met vmbo-tl/gl, een mbo-3 diploma of een overgangsbewijs naar 4 havo/vwo. Scholen kunnen per opleiding aanvullende eisen stellen, bijvoorbeeld voor taal of wiskunde. Overweeg je een brede oriëntatie? Lees dan ook: welke mbo-opleiding past bij mij.
Hoe ziet BBL eruit: werk, school en studieduur
BBL is werken en leren tegelijk. Je bent 3 tot 4 dagen per week aan het werk bij een erkend leerbedrijf en gaat 1 tot 2 dagen naar school. De nadruk ligt op praktijkleren: je leert door te doen, onder begeleiding van een praktijkopleider. Je sluit een praktijkovereenkomst (bpv) met school en leerbedrijf, waarin je leerdoelen en taken zijn vastgelegd.
De studielast in het mbo bedraagt gemiddeld 850 uur per studiejaar. Bij BBL bestaat dit uit begeleide onderwijsuren op school (ongeveer 200 uur per jaar) en beroepspraktijkvorming (minimaal 610 uur per jaar) bij je leerbedrijf. Zo bouw je aantoonbaar ervaring op die direct aansluit bij je examens en je toekomstige baan.
Hoelang duurt een BBL-opleiding?
Reken gemiddeld op 2 jaar. Sommige trajecten zijn in 1 jaar af te ronden (bijvoorbeeld verkort met vrijstellingen of een derde leerweg), andere duren 3 tot 4 jaar, zeker op niveau 4 of wanneer je de studie combineert met complexe diensten of seizoenswerk. Scholen beoordelen of versnellen of juist verlengen kan op basis van je voortgang.
Salaris, contract en studiefinanciering
Als BBL-student heb je een arbeidsovereenkomst met je leerbedrijf. Je valt onder de cao van de sector waarin je werkt. In veel cao’s bestaan specifieke BBL-schalen. Voor 18- tot en met 20-jarigen kan het loon lager liggen dan het reguliere minimumloon; vanaf 21 jaar geldt ten minste het wettelijk minimumloon. De exacte bedragen verschillen per sector en cao.
Belangrijk: BBL’ers krijgen geen studiefinanciering en hebben geen recht op een studenten-OV. Daar staat tegenover dat je maandelijks salaris ontvangt en sommige werkgevers je les- en boekengeld (deels) vergoeden. Reis- of onkostenvergoeding kan ook via je werkgever geregeld zijn.
BBL versus BOL: wat past bij jou?
Bij BOL ben je vooral op school, met één of meerdere stages. Je hebt als 18-plusser recht op studiefinanciering en studenten-OV. Bij BBL werk je het grootste deel van de week, verdien je salaris en volg je beperkt les. BBL past bij doeners die graag verantwoordelijkheid nemen op de werkvloer en gericht toewerken naar een baan. Wil je eerst de leerweg zelf inhoudelijk verkennen? Lees dan hier verder: wat is een BBL-opleiding.
Minderjarig en BBL: wat mag wel en niet?
Ben je 16 of 17? Dan mag je aan BBL deelnemen, mits je rooster en taken voldoen aan de jeugdarbeidsregels. Zo mag je geen gevaarlijke of risicovolle werkzaamheden uitvoeren zonder adequate begeleiding en mag je niet in nachtdienst werken. Je school en leerbedrijf bewaken samen de veiligheid en de planning, zodat je opleiding kwalificeert als verantwoord onderwijs binnen de kwalificatieplicht.
Taal en instroom voor anderstaligen
Voor veel BBL-opleidingen is een basisniveau Nederlands vereist (vaak A2 tot B1), omdat je vakkennis, veiligheidinstructies en communicatie op de werkvloer moet beheersen. In sectoren als zorg en pedagogiek vragen scholen vaak minimaal B1. Heb je een migratieachtergrond of ben je vluchteling? Informeer bij de mbo-school naar taalondersteuning, inburgeringstrajecten en toelatingseisen per opleiding. De eisen kunnen per sector en regio verschillen.
Zo start je met BBL: een praktisch stappenplan
- Bepaal je richting. Verken beroepen, arbeidsmarktkansen en taken. Een goede eerste stap is je verdiepen in de opbouw van het mbo: wat is een mbo-opleiding.
- Check de toelatingseisen per niveau en opleiding. Let op extra eisen zoals taal, rekenvaardigheid of een intake-assessment.
- Zoek een erkend leerbedrijf via het SBB-register. Alleen met een erkende leerwerkplek kun je officieel BBL doen. Solliciteer vroegtijdig; populaire plekken zijn snel gevuld.
- Meld je aan bij de mbo-school van jouw keuze. Stem je startdatum, lesdagen en het bpv-plan af met school en werkgever.
- Rond de bpv-overeenkomst en je arbeidsovereenkomst af. Leg leerdoelen, begeleiding en werktijden vast voordat je start.
- Regel financiën en materialen. Maak afspraken over lesgeld, boeken, werkkleding en eventuele vergoedingen.
Kosten: wat betaal je voor BBL?
De kosten verschillen per opleiding en school. Ben je 18 jaar of ouder, dan betaal je doorgaans wettelijk cursus- of lesgeld voor mbo, plus boeken en leermiddelen. Veel werkgevers vergoeden (een deel van) deze kosten, zeker als de opleiding direct bij je functie past. Oriënteer je op de gemiddelde kosten met dit overzicht: wat kost een mbo-opleiding. Vraag altijd bij jouw school en werkgever naar de actuele afspraken.
In welke sectoren is BBL populair?
BBL is sterk in sectoren met veel praktijkleren en concrete vaardigheden. Denk aan techniek en bouw (monteur, timmerman, installatietechniek), logistiek (magazijnmedewerker, planner), zorg en welzijn (verzorgende IG, maatschappelijke zorg), horeca en bakkerij, en detailhandel. De baankansen zijn vaak uitstekend, zeker voor wie betrouwbaar is, inzet toont en vakspecifieke certificaten haalt.
Veelgemaakte misverstanden weggenomen
“Onder de 18 kun je geen BBL doen.” Dat kan juist wel, mits je 16 of 17 bent en het werk aan alle regels voldoet. “Met BBL krijg je studiefinanciering.” Nee, je ontvangt salaris en daarom geen studiefinanciering of studenten-OV. “BBL is minder waard dan BOL.” Onjuist: je diploma is gelijkwaardig; de leerweg verschilt. “Bij BBL heb je geen toetsen.” Ook onjuist: je maakt examens en beoordeelde praktijkopdrachten.
Persoonlijke tip uit de praktijk
Als studieloopbaanbegeleider zie ik dat de beste matches ontstaan wanneer je eerst het werk leert kennen: loop een dag mee, praat met toekomstige collega’s en vraag welke vaardigheden écht tellen. Laat tijdens je sollicitatie zien dat je snapt wat de werkdag inhoudt en hoe jij bijdraagt. Werkgevers kiezen in BBL vaak voor houding en leergierigheid; vakkennis bouw je daarna samen op.
Wanneer kies je voor BBL?
BBL past als je liever in de praktijk leert, inkomen nodig hebt of wilt doorstromen vanuit werk. Het is ook een sterk pad voor zij-instromers die zich willen omscholen naar kansrijke beroepen. Twijfel je nog tussen BBL en BOL? Maak een lijstje met wat jij belangrijk vindt: salaris versus studenten-OV, praktijkverantwoordelijkheid versus schools ritme, collega’s versus klasgenoten. Zo kies je met overtuiging.
Kort samengevat: je start een BBL-opleiding in de regel vanaf 16 jaar, er is geen maximumleeftijd en je hebt een erkende leerwerkplek nodig. Toelating hangt af van het mbo-niveau en je vooropleiding. Reken op 3 tot 4 dagen werken, 1 tot 2 dagen school, gemiddeld 850 studie-uren per jaar en salaris in plaats van studiefinanciering. Klinkt dit als jouw route? Check de toelatingseisen, regel vroeg een leerbedrijf en zet de eerste stap richting een baan met toekomst.
Veelgestelde vragen
1. Hoe oud moet je zijn voor BBL-opleiding en zijn er uitzonderingen?
In de praktijk start je vanaf 16 jaar, omdat je bij BBL een arbeidsovereenkomst hebt en meerdere dagen werkt. Vóór 16 jaar is combineren met jeugdarbeidsregels bijna niet haalbaar. Er is geen maximumleeftijd. Let op: tot 18 jaar geldt de kwalificatieplicht, maar BBL telt als onderwijs en voldoet daaraan als je aan de voorwaarden voldoet.
2. Kan ik een BBL-opleiding doen als ik 15 ben?
Bij 15 jaar lukt een reguliere BBL-werkweek vrijwel nooit. De regels voor jeugdigen beperken werktijden en taken, en een arbeidsovereenkomst voor structureel werk is dan niet passend. Oriënteer je op schoolvoorbereidende routes of wacht tot je 16 bent. Je school kan adviseren welke tussenstappen mogelijk zijn richting een BBL-opleiding.
3. Krijg je studiefinanciering of een studenten-OV bij BBL?
Nee. Als BBL-student ben je werknemer en ontvang je salaris. Daarom heb je geen recht op studiefinanciering of een studenten-OV. Wel kunnen werkgevers reiskosten of leermiddelen vergoeden, en in veel cao’s bestaan BBL-schalen. Informeer bij je leerbedrijf en school naar vergoedingen en afspraken voordat je start.
4. Is er een maximumleeftijd voor een BBL-opleiding?
Er is geen maximumleeftijd. Veel volwassenen kiezen juist voor BBL om al werkend te leren of te switchen van beroep. Belangrijk is dat je een erkende leerwerkplek vindt en aan de toelatingseisen van het niveau voldoet. Ervaring en motivatie tellen zwaar mee bij werkgevers die BBL-plaatsen aanbieden.
5. Welke vooropleiding heb ik nodig per niveau bij BBL?
Voor niveau 1 (Entree) heb je geen diploma nodig; instroom is meestal vanaf 16 jaar. Voor niveau 2 volstaat vaak vmbo-basis of Entree-diploma. Voor niveau 3 is vmbo-kader/gemengd of mbo-2 vereist. Voor niveau 4 geldt doorgaans vmbo-tl/gl, mbo-3 of overgang naar 4 havo/vwo. Scholen kunnen aanvullende eisen stellen.
