Twijfel je waar je de hbo master Physician Assistant het beste kunt studeren en wat er allemaal bij komt kijken? Je bent niet de enige. Als je nu werkt als verpleegkundige, paramedicus of andere zorgprofessional en meer medische verantwoordelijkheid wilt, biedt de PA opleiding perspectief. In dit artikel laat ik je zien waar je kunt studeren, hoe de duale opzet werkt, wat de toelatingseisen zijn, hoe lang de opleiding duurt en welke kosten en subsidies er spelen. Ook deel ik praktijkervaringen en keuzehulp, zodat je goed voorbereid de volgende stap zet.
Wat is een Physician Assistant en wat houdt de hbo master in?
Een Physician Assistant is een medisch professional die, in nauwe samenwerking met artsen, zelfstandig geneeskundige zorg verleent binnen een gekozen specialisme. De PA voert consulten, stelt diagnoses, schrijft medicatie voor, doet aanvullend onderzoek en verricht waar passend medisch technische handelingen. Het beroep is opgenomen als artikel 3 beroep binnen de Wet BIG. Zelfstandig handelen gaat altijd samen met bekwaamheid en duidelijke samenwerkingsafspraken met de betrokken arts of vakgroep. De opleiding is gericht op taakherschikking: je neemt een deel van de medische zorg van artsen over om de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg te versterken.
Waar kun je de PA opleiding hbo studeren?
De Master Physician Assistant is landelijk geaccrediteerd door de NVAO en wordt aangeboden door vijf hogescholen. De eindcompetenties zijn landelijk gelijk, de invulling en accenten kunnen per hogeschool verschillen. Jaarlijkse start is doorgaans in september.
- Hanzehogeschool Groningen
- Hogeschool Arnhem en Nijmegen
- Hogeschool Inholland Amsterdam
- Hogeschool Rotterdam
- Hogeschool Utrecht
De opleiding is duaal: je combineert leren op de hogeschool met werken en leren in de praktijk. Twijfel je over wat een duale studie precies betekent? Lees een korte uitleg over de duale opleiding.
Toelating en vereisten voor de werkplek
Toelatingseisen
Instromen kan met een hbo bachelor binnen de gezondheidszorg en minimaal twee jaar relevante patiëntgebonden werkervaring op hbo niveau. Kandidaten met inservice A, operatieassistentie of anesthesiemedewerker kunnen veelal via een assessment instromen. Daarnaast heb je een aanstelling van circa 32 tot 36 uur bij een zorginstelling nodig en een aangewezen opleider mentor die je in de praktijk begeleidt.
Werkplek en begeleiding
Omdat de opleiding duaal is, vormt jouw werkplek het hart van je ontwikkeling. Je werkt en leert in een medisch specialisme en wordt begeleid door een arts opleider, vaak ondersteund door een praktijkbeoordelaar of ervaren PA. Lokale samenwerkingsafspraken bepalen welke handelingen je mag uitvoeren, altijd binnen wet en bekwaamheid.
Duur, opbouw en studiebelasting
De meeste programma’s duren 30 maanden en omvatten 150 EC. Reken op een studiebelasting van grofweg 40 tot 46 uur per week, bestaande uit een onderwijsdag, praktijkleren op je werkplek, stages buiten je eigen afdeling en zelfstudie. Het curriculum combineert drie leerlijnen: medisch handelen, professioneel leiderschap en wetenschap. Je oefent klinisch redeneren, farmacotherapie en communicatie en leert evidence based werken. In vrijwel alle programma’s werk je met EPA’s of vergelijkbare beroepsactiviteiten, zodat je stapsgewijs bekwaam wordt in duidelijk omschreven taken. Externe stages zorgen voor verbreding buiten je eigen specialisme en je rondt af met een masterthesis die aansluit op een vraag uit je praktijk.
Kosten, salaris en subsidies
Het collegegeld is wettelijk of instellingsafhankelijk en wisselt per situatie. Naast collegegeld maak je kosten voor materialen en boeken. Werkgevers investeren vaak mee, zeker omdat PA’s direct bijdragen aan continuïteit en kwaliteit van zorg. Er zijn subsidies beschikbaar, waaronder een landelijke regeling via het Ministerie van VWS voor salariscompensatie en een bijdrage in begeleiding. In de huisartsgeneeskunde zijn soms aanvullende regelingen mogelijk. Wil je eerst het kostenplaatje van een master begrijpen? Lees ook: wat kost een masteropleiding.
Carrièreperspectief en vakgebieden
Met het PA diploma kun je aan de slag in ziekenhuizen, huisartsenpraktijken, revalidatiecentra, verpleeghuizen, GGZ en anderhalvelijnszorg. Je werkt als generalist binnen een deelgebied van de geneeskunde en bouwt tegelijk specialismespecifieke competenties op. Door taakherschikking worden PA’s breed ingezet om wachttijden te verlagen, continuïteit te borgen en patiënttevredenheid te verhogen. Na afstuderen mag je de titel Master of Science voeren en kun je je als PA in het BIG register laten registreren.
Praktijktips en keuzehulp
Vanuit mijn ervaring met het begeleiden van PA studenten zie ik dat succesvolle studenten vroeg met hun werkgever schakelen. Regel tijdig je opleidingsplek, bespreek leerdoelen en leg vast hoe je EPA’s gaat behalen. Vergelijk per hogeschool de onderwijsdag en stageopbouw met je roosters in de praktijk. Spreek met huidige studenten en opleiders, bezoek voorlichtingen en check of de begeleiding op de werkplek structureel is georganiseerd. Twijfel je of een master bij je past? Dit helpt bij je oriëntatie: wat is een masteropleiding.
Aanmelden en startmomenten
De opleidingen starten doorgaans in september en hanteren een aanmelding via een landelijk portaal in combinatie met een hogeschoolspecifieke intake. Omdat het aantal plaatsen landelijk wordt begrensd, is vroegtijdig oriënteren slim. Verzamel je documenten, stem je werkplek en opleider af en plan je intake samen met je werkgever en het opleidende team.
Conclusie
De PA opleiding op hbo masterniveau is dé route als je meer medische verantwoordelijkheid wilt en direct impact wilt maken in de zorg. Je leert en werkt tegelijk, bouwt bekwaamheden op via EPA’s en stroomt door naar een BIG geregistreerd beroep. Oriënteer je op de vijf hogescholen, check toelating en werkplek, en maak samen met je werkgever een plan. Met de juiste voorbereiding wordt de stap haalbaar en een waardevolle investering in je loopbaan én in betere patiëntenzorg.
Waar kun je de PA opleiding hbo studeren?
De PA opleiding hbo wordt aangeboden door vijf geaccrediteerde hogescholen: Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Arnhem en Nijmegen, Hogeschool Inholland Amsterdam, Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Utrecht. Startmoment is meestal in september. Aanmelden verloopt via een landelijk portaal en de hogeschool. De eindcompetenties zijn landelijk gelijk, accenten en lesdag kunnen per instelling verschillen.
Wat zijn de toelatingseisen voor de PA opleiding hbo?
Je hebt een hbo bachelor in de zorg, minimaal twee jaar relevante patiëntenzorgervaring op hbo niveau en een aanstelling van ongeveer 32 tot 36 uur bij een zorginstelling. Ook is een opleider mentor vereist, doorgaans een arts. Kandidaten met inservice A, operatieassistentie of anesthesiemedewerker kunnen vaak via een assessment instromen in de PA opleiding hbo.
Hoe lang duurt de PA opleiding hbo en hoe zwaar is de studiebelasting?
De meeste programma’s duren 2,5 jaar en omvatten 150 EC. Reken op ongeveer 40 tot 46 uur per week aan studieactiviteiten. Je hebt doorgaans één onderwijsdag, werkt en leert op je afdeling, loopt externe stages en doet zelfstudie. Via EPA’s of vergelijkbare beroepsactiviteiten groei je stap voor stap naar zelfstandige bekwaamheid binnen je specialisme.
Wat kost de PA opleiding hbo en zijn er subsidies?
Het collegegeld is afhankelijk van je situatie en instelling. Daarnaast zijn er kosten voor boeken en materialen. Werkgevers investeren vaak mee vanwege de directe meerwaarde in de praktijk. Landelijke subsidies, zoals salariscompensatie via VWS en bijdragen voor begeleiding, zijn beschikbaar. In de huisartsenzorg bestaan soms extra regelingen. Informeer tijdig bij je werkgever en opleiding.
Wat mag een Physician Assistant zelfstandig doen en hoe zit het met BIG?
Een PA is een artikel 3 beroep binnen de Wet BIG en verleent zelfstandig geneeskundige zorg binnen duidelijke kaders. Voorbehouden handelingen zijn toegestaan mits je bekwaam bent en er samenwerkingsafspraken met een arts zijn. In de praktijk betekent dit zelfstandig consulten, diagnostiek, behandelen en medicatie voorschrijven, met waar nodig intercollegiale consultatie en toetsbare bekwaamheid.
